develide.com

Küratörlüğünü Gülce Özkara'nın, araştırmalarını Dilek Kaya'nın üstlendiği, aynı isimli 1953 yapımı "Karanlık Dünya" filmine odaklanan "Karanlık Dünya" sergisi sanatseverlerle buluştu.

Mike Bode ve Caner Yalçın'ın eserlerinin yer aldığı Salt Galata'daki sergi, Metin Erksan'ın yönettiği ve Bedri Rahmi Eyüboğlu'nun senaryosunu yazdığı aynı isimli filmin yapım aşamasından itibaren karmaşıklaşmaya başlayan hikayesini 1950'ler Türkiye'sinin kültürel iklimi içerisinde inceliyor.

Filme bütüncül bir anlatı olarak değil, kültürel, politik ve tarihsel süreçlerin şekillendirdiği bir nesne olarak yaklaşan sergide, arşiv malzemeleri, video enstalasyonları, afişler, çizimler ve filmin senaryosu katılımcıların beğenisine sunuluyor.

"Sergide filmin bu noktaya nasıl geldiğini ve bu parçalı yapısını araştırıyoruz"

Küratör Gülce Özkara, serginin çok uzun süreli bir araştırmaya dayandığını belirterek, "Karanlık Dünya" filmine dair, "Film, Aşık Veysel'in çocukluğundan, tanınmış bir halk ozanı oluşuna uzanan yaşam öyküsünü anlatmak üzere yola çıkıyor. Ancak filmin anlatısı, Aşık Veysel'in hayatı ve böyle dramatik bir aşk öyküsü etrafında akarken, bir anda kurguda bir kopma oluyor ve karşımıza Atatürk'ün hayatından buluntu görüntüler çıkıyor." dedi.

Filmde bir anda köye okul yapıldığının görüldüğünü ve köyü kalkınmış bir şekilde bulduklarını aktaran Özkara, "Bu eklenen görüntülerle birlikte film, Aşık Veysel'in hayatını anlatan, bir yandan dönemin resmi ideolojisinin bir yansımasına ve aslında bir propaganda aracına dönüşmüş oluyor. Biz de sergide, filmin bu noktaya nasıl geldiğini ve bu parçalı yapısını araştırıyoruz. Bu açıdan Karanlık Dünya, hem 1950'lerin kültürel iklimini hem de dönemin politikalarını ve ideolojisini okumak için bayağı bereketli bir alan sunuyor." değerlendirmesinde bulundu.

"Bizim yaptığımız şey filmi, başkahramanın kendisi yaptığımız kavramsal bir sanat sergisi"

Sanatçı Mike Bode da böyle bir projede yer almaktan keyif aldığını ve heyecanlı olduğunu dile getirerek, şunları anlattı:

"Keyif aldığım şeylerden biri de 1950'ler. Çünkü tarihsel kör noktamızda olan bir dönem. Sekiz yıl önce İstanbul'u ziyaret ettiğimde 'Karanlık Dünya' filmiyle tanıştım. O kadar bozuk, sansürlenmiş, yeniden çekilmiş ve yeniden inşa edilmiş ki bir nevi belirsizliğe düşmüş. Ben de bu ilginç diye düşündüm. Filmin bir kopyasını edindim ve izlemek gerçekten çok zordu. Anlatım bozuktu, garip şeyler oluyordu. Filmin sonuna bazı ideolojik parçalar eklenmişti. Bu filmin nasıl 'Frankenstein' canavarına dönüştüğünü düşündüm. Bu bir tür başlangıç noktasıydı."

Filme dair röportajlar yaptığını ama bu hikayelerin bazılarının tam olarak uyuşmadığını paylaşan Bode, "Yaptığımız şey neredeyse filmin bir otopsisi gibi. Film bir ölü beden ve biz de ona ne olduğunu anlamaya çalışan doktorlarız. Toplamaya, biriktirmeye, okumaya başladık ve filmi çok iyi bilen bir film tarihçisi olan Dilek Kaya ile iletişime geçtik. Birlikte çalışmaya ve bu filmde neler yaşanmış olabileceğini daha derinlemesine araştırmaya başladık." ifadelerini kullandı.

Bode, filmin absürt şeylerin devreye girdiği dolambaçlı bir hikayeye sahip olduğuna işaret ederek, "19. yüzyıldan kalma bir anatomi tiyatrosu gibi, ne olduğunu anlamaya çalışıyorsunuz. Bizim yaptığımız şey filmi, başkahramanın kendisi yaptığımız kavramsal bir sanat sergisi. Filme ne olduğuna bakıyoruz. Filme bir anlatı olarak değil, maddi bir nesne olarak bakıyoruz. Kayıp, sansürlenmiş filmi yeniden yapmak asla niyetimiz değildi. Bunun imkansız olacağını biliyorduk." görüşünü paylaştı.

"Filmin hikayesi filmden daha heyecan verici"

Sanatçı Caner Yalçın ise "Karanlık Dünya"nın çok ilginç bir film olduğunu vurgulayarak, "Filmin hikayesi filmden daha heyecan verici hale gelmiş. Yıllar içinde bu film üzerinde çalışmaya başladığımızda elimizde henüz beş kopya yoktu. Şu an beş kopyasına ulaştık. Bir makalede 'filmden öte sinemasal bir nesneye dönüşmüştür' diyor, gerçekten öyle. O kadar çok müdahaleye uğramış, kesilip biçilmiş, bazı kısımları çöpe gitmiş, yeniden kurgulanmış, yeniden çekilmiş ki film ruhunu kaybetmiş." diye konuştu.

Kendisini çok yoran bir senaryo olduğunu ifade eden Yalçın, şöyle devam etti:

"Senarist ben değilim, Bedri Rahmi Eyüboğlu. Filmin sonuncu kopyasını bu yıl çıkardık. Bizim için heyecan verici bir şey. Çünkü kayıp görüntülerin bir kısmı çıktı. Sergide onları görebileceksiniz. Elimizdeki kopyalardan birini temel alarak senaryoyu yeniden inşa etmeye başladık. Burada amacımız filmi yeniden yaratmak değildi. Filmin başına neler geldiğini, sinemasal bir nesnenin daha çok otopsisini yapmaktı."

Yalçın, kopyalarla senaryoyu yeniden yazdığını söyleyerek, "Bu çalışmada filmi, A, B, C, D ve E kopyaları olarak ayırdım ve bunları tek tek izleyerek kıyasladım. Kopyaları saniye saniye izleyip aradaki farklar nelerdir diye inceledim. Çok objektif olmaya çalıştık. Filmin başına neler geldiğini, ne olduğunu bu senaryo çalışmasında bir araya getirmiş olduk." dedi.

"Karanlık Dünya" sergisi, 14 Aralık'a kadar Salt Galata'da ziyarete açık olacak.

Edebiyat, Politika, istanbul, Kültür, Güncel, Sanat, Dünya, Son Dakika

Son Dakika › Güncel › Karanlık Dünya Sergisi Açıldı - Son Dakika