develide.com

Birden fazla dil konuşuyorsanız, muhtemelen sesinizin her dilde aynı çıkmadığını fark etmişsinizdir.

Benim durumumda bu çok net. İngilizce konuşurken tonum daha yüksek, Fransızcada daha yumuşak ve ölçülü, İspanyolcada ise daha canlı ve hızlı oluyor. Sanki her dil, kişiliğimin farklı bir yönünü ortaya çıkarıyor.

Dilbilimciler bunun yalnızca kafamızda olmadığını söylüyor. Vücudumuz, beynimiz ve hatta kimliğimiz, her dilin bizden "oynamamızı" istediği role göre uyum sağlıyor.

Brezilya'daki Paraná Federal Teknoloji Üniversitesi'nden Profesör Ana Paula Petriu Ferreira Engelbert, "Bu biraz oyunculuk gibi. Konuştuğumuz topluluğun özelliklerini benimsiyoruz ve o dilde kendimizin başka bir versiyonunu inşa ediyoruz. Hâlâ biziz, ama tam olarak aynı kişi değiliz" diyor.

Engelbert, doktora araştırması kapsamında sesimizin diller arasında neden değiştiğini, bu değişimin gerçek mi yoksa yalnızca algısal mı olduğunu incelemiş.

Farklı dillerin, farklı kültürel "ses manzaraları" olduğunu açıklayan Engelbert, "Örneğin Almanca, ses tellerinin arka kısmında üretilen sesleri kullanır; bu da dili daha sert hissettirir. Fransızca ise daha önden çıkarılan, yuvarlatılmış ünlülerle söylenir. Bu yüzdendir ki Fransızca konuşanlar o meşhur dudak büzme hareketini yapar" diye devam ediyor.

Nasıl ses çıkardığımız ve başkalarının bizi nasıl duyduğu, biyoloji, kültür ve bağlamın birleşiminden oluşur.

Ses, ses tellerinden başlar, ses yolunda (boğaz, dil, dudak ve ağız aracılığıyla) şekillenir, güçlenir ve sonunda konuşmaya dönüşür.

São Paulo Federal Üniversitesi'nden konuşma terapisti ve profesör Renata Azevedo, "Tüm bu süreç merkezi sinir sistemi tarafından kontrol edilir ve duygular tarafından etkilenir. Heyecanlı, endişeli ya da üzgün olduğumuzda ses değişir" diyor.

Buna eğitim, yaşanılan bölge ve kültürün etkileri de eklenir.

"Her dilin kendine özgü sesleri vardır. Örneğin İngilizcede Portekizcede bulunmayan bazı ses birimleri (fonemler) vardır; bunun tersi de geçerlidir."

Ayrıca "prozodi" yani ritim, tonlama ve ezgi kalıpları da farklılık gösterir.

Azevedo İtalyanların olduğu bir akşam yemeğinde ses seviyesinin genellikle bir Japon yemeğindekinden çok daha yüksek olduğunu söylüyor.

"Hatta aynı kültür içinde bile kişilik farkları önemlidir. Ne kadar hızlı konuştuğumuz, ne kadar sesimizi yükselttiğimiz, jest kullanıp kullanmadığımız gibi şeyler bunda etkilidir" diyor.

Engelbert'e göre sesimiz, içinde bulunduğumuz bağlama ve kültürel kimliğe göre de şekillenir.

"Yabancı bir dil konuştuğumuzda bu genellikle belirli bir bağlamda olur ve bu da sesimizi etkiler" diyen Engelbert şöyle devam ediyor:

"Benim durumumda İngilizceyi genellikle iş amaçlı konuşuyorum, bu yüzden ailemle konuşurken kullanmadığım bazı ses özelliklerini benimsiyorum. Amaç, ortam ve sosyal rol, hepsi nasıl konuştuğumuzu belirler."

Engelbert, ABD'de yaşayan Brezilyalıların Portekizce ve İngilizce konuşmalarını hem metin okuyarak hem de serbest konuşarak kaydetmiş.

Farklar çok belirgindi. Portekizce konuşurken katılımcılar, özellikle de kadınlar, seslerini yumuşatıyor, daha hafif ve akıcı konuşuyordu. İngilizceye geçtiklerinde ses tonları düşüyor ve daha kararlı hale geliyordu. Bazı kadınlar, cümle sonlarında uzayan, neredeyse fısıltıya benzer çatallı bir ses geliştirmişti. Bu Amerikan İngilizcesinde sıkça duyulan bir özellik.

Daha sonra bu kayıtları iki dilli dinleyicilere dinletti. Dinleyiciler, farkları açıkça anladı: Sesleri daha yüksek, daha derin, daha yumuşak ya da daha sert olarak tanımladılar. Hatta heyecanlı, çekingen, özgüvenli, güvensiz gibi kişilik özellikleri de atadılar.

Engelbert'e göre bu, değişimin yalnızca öznel olmadığını kanıtlıyor. Ölçülebilir, fark edilebilir ve kültürel anlamlar taşıyor: Brezilyalı iki dilli katılımcılar, İngilizce konuşurken Amerikan konuşmacılara özgü daha derin, güçlü ve iddialı özellikleri bilinçsizce benimseyebiliyor.

Yine de bu alanın hâlâ az incelendiğini, insanların ritim, tonlama ve ifade biçimlerini ikinci bir dilde nasıl benimsediğine dair pek çok sorunun yanıtlanmadığını belirtiyor.

Birden fazla dille büyüyen insanlar bile diller arasında küçük ses farkları gösteriyor.

Ancak Engelbert'e göre iki dillilik tanımı değişken:

"Örneğin 1990'larda yapılan çalışmalar, Katalanca-İspanyolca iki dilli kişilerin diller arasında daha az ses farkı gösterdiğini ortaya koymuştu; ancak her zaman bir 'baskın dil' var. Bu da kişinin kendini en rahat hissettiği dil."

İkinci dili ergenlikte ya da yetişkinlikte öğrenenlerde bu farklar genellikle daha belirgin. Özellikle de öğrenmenin ilk aşamalarında.

Azevedo, "Bir dili öğrenmeye yeni başladığınızda, sesiniz daha belirgin biçimde uyum sağlar; ritim, perde ve tonlamayı değiştirir. Akıcılık ve rahatlık arttıkça bu farklar azalır" diyor.

Bağlam da önemli olduğunu söyleyen Azevedo, "Bir dile ne kadar çok maruz kalırsanız, uyum o kadar doğal hale gelir ve o dildeki 'kendinizin diğer versiyonu' daha özgüvenli ve akıcı bir şekilde ortaya çıkar" diye ekliyor.

Bir dili öğrenmek, sadece kelimeleri ve kuralları ezberlemekten ibaret değildir.

Gerçek konuşmalara katılmak, anadili konuşanları dinlemek, kültürle müzik, film ve edebiyat aracılığıyla etkileşim kurmak akıcılığı hızlandırır ve bu ses farklılıklarını azaltır.

"Bir kültüre ne kadar çok dâhil olursak, o dilin ritmini ve sesini o kadar doğal biçimde benimseriz" diyor Azevedo. Bunun ister konuşma, ister edebiyat, ister yemek ya da müzik yoluyla olabileceğini dile getiriyor.

Azevedo ayrıca konuşmadaki ince detayları fark etmenin önemini vurguluyor.

"Prozodik ve ifade edici birçok nüans, resmi dil derslerinde öğretilmez ama ne kadar akıcı ve anlaşılır göründüğümüz üzerinde büyük fark yaratır."

Aksanlara gelince, onlar asla tamamen yok olmaz ve bu da gayet normaldir.

Azevedo bununla alakalı olarak, "Aksanınızı yumuşatabilirsiniz ama o sizin kimliğinizin bir parçasıdır. Geçmişinizin ve kişisel hikâyenizin bir yansımasıdır" diyor.

Teknoloji, Son Dakika

Son Dakika › Teknoloji › Dildeki Ses Değişimleri Açığa Çıkıyor - Son Dakika