develide.com

İstanbul Atlas Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Ana Bilim Dalından Dr. Öğr. Üyesi Zuhal Doğan Bektaş, yetişkinlerde görülen Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) ile teknoloji kullanımı arasındaki bağlantıya ilişkin değerlendirmede bulundu. Ekim ayının Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) Farkındalık Ayı olarak kutlandığını belirten Dr. Öğr. Üyesi Zuhal Doğan Bektaş, çocukluk çağında başlayan ancak yaşamın ilerleyen dönemlerinde de devam eden DEHB'nin yalnızca 'dikkatini toplayamama' sorunu olmadığını söyledi.

DEHB, YETİŞKİNLİKTE DE BELİRTİ VEREBİLİR

Dr. Öğr. Üyesi Zuhal Doğan Bektaş, "Bu bozukluk; planlama, organize olma, dürtüleri kontrol etme, zamanı yönetme ve duygusal dengeyi sürdürme becerilerini etkileyen nörogelişimsel bir bozukluktur. Bugün artık biliyoruz ki DEHB çocuklukta tanı konmamış olsa bile yetişkinlikte de belirti verebilir. Ancak bu belirtiler çoğu zaman günlük hayatın karmaşasında gözden kaçar. Kişi, sürekli dağınık hissedebilir, yaptığı işleri tamamlamakta zorlanabilir, e-posta yazarken veya bir toplantıya hazırlanırken kolayca başka bir şeye kayabilir. Zaman kavramı bulanıklaşır; 'sadece beş dakika' diye başlayan bir sosyal medya gezintisi, farkına bile varmadan bir saati bulabilir" diye konuştu.

YETİŞKİNLERDE DEHB'NİN YAŞAMSAL ETKİLERİ

Yetişkin DEHB'sinin genellikle üç temel alanda belirti verdiğini ancak bu belirtilerin çocuklukta olduğu kadar gözle görülür olmayabildiğini belirten Dr. Öğr. Üyesi Zuhal Doğan Bektaş, bunları dikkat eksikliği, dürtüsellik ve aşırı hareketlilik olarak sıraladı:

Dikkat eksikliği: Uzun süre odaklanmayı gerektiren görevlerde çabuk sıkılma, yapılan işleri yarım bırakma, unutkanlık ve organize olamama sık görülür. Kişi genellikle dağınık hisseder ve öncelik belirlemekte zorlanır.

Dürtüsellik: Düşünmeden hareket etme, sabırsızlık, söz kesme veya acele karar verme gibi davranışlar iş ve sosyal ilişkileri zorlayabilir.

Hiperaktivite (içsel huzursuzluk): Çocukluktaki yerinde duramama hali, yetişkinlikte sürekli bir "zihinsel hareketlilik" olarak kendini gösterebilir. Kişi dinlenmekte zorlanır, sürekli bir şeylerle meşgul olma ihtiyacı duyar.

İŞ HAYATINDA SORUNLAR ORTAYA ÇIKABİLİYOR

DEHB'li yetişkinlerin genellikle 'potansiyelini kullanamadığını' ifade ettiğini kaydeden Dr. Öğr. Üyesi Doğan Bektaş, "İş performansında dalgalanmalar, sık iş değişiklikleri, randevulara geç kalma, finansal planlama güçlükleri veya ilişkilerde sabırsızlık gibi sorunlarla karşılaşabilirler. Bu durum, zamanla benlik saygısını da etkileyebilir" uyarısında bulundu.

DİJİTAL KULLANIM DEHB'Lİ BİREYLERİ DAHA FAZLA ETKİLER

UYKU DÜZENİ DE OLUMSUZ ETKİLENİYOR

Dr. Öğr. Üyesi Zuhal Doğan Bektaş, teknoloji kullanımının aynı zamanda uyku düzenini de etkileyebileceğine dikkat çekerek "Özellikle akşam saatlerinde ekran ışığına maruz kalmak uykuya dalmayı güçleştirir, sabahları yorgun uyanmaya sebep olabilir. Bu da DEHB belirtilerini -dikkat dağınıklığı, sabırsızlık, unutkanlık- daha da belirgin hale getirir" dedi.

DİJİTAL DÜNYADA DİKKATİ KORUMAK İÇİN 6 TAVSİYE

"Teknolojiyi tamamen hayatımızdan çıkarmak gerçekçi değil; ancak onu bilinçli yönetmek mümkün" diyen Dr. Öğr. Üyesi Zuhal Doğan Bektaş, tavsiyelerini şöyle sıraladı:

- Süre sınırlaması getirin: Pomodoro gibi zaman yönetim teknikleri (25 dakika odaklanma, 5 dakika mola) üretkenliği artırabilir. Sosyal medya için ekran süresi sınırlayıcı uygulamalar kullanmak da faydalıdır.

- Fiziksel planlayıcılar kullanın: Dijital uygulamalar yerine ajanda, defter veya yazılı listeler, zihni sabitlemeye yardımcı olur. 'Yapılacaklar listesi'ni görmek, görev tamamlamayı kolaylaştırır.

-Düzenli egzersiz yapın: Fiziksel aktivite, dopamin ve noradrenalin düzeylerini artırarak dikkat ve motivasyonu destekler. Günlük yürüyüşler, yoga, bisiklet veya dans gibi aktiviteler ruh halini dengelemeye de yardımcı olur.

-Ekransız zaman dilimleri oluşturun: Yemek saatlerinde, yatmadan önce veya sabah uyanır uyanmaz ekransız kalmak, zihinsel dinlenme sağlar.

-Uyku ve beslenme düzenini koruyun: Kafein tüketimini azaltmak, düzenli uyku saatleri oluşturmak ve akşamları ekran maruziyetini sınırlamak, belirtileri hafifletebilir.

'TEKNOLOJİYİ YÖNETMEK, KENDİNİ YÖNETMEKTİR'

Teknoloji doğru kullanıldığında DEHB'li bireylerin yaşamını kolaylaştırabildiğini söyleyen Dr. Öğr. Üyesi Doğan Bektaş, "Hatırlatma uygulamaları, zamanlayıcılar, görev yöneticileri ya da dikkat artırıcı uygulamalar doğru şekilde kullanıldığında işlevselliği destekler. Burada önemli olan, teknolojinin kişiyi yönetmemesi; kişinin teknolojiyi kendi yararına kullanmasıdır" dedi.

FARKINDALIK, ANLAMA VE DESTEK ZAMANI

Dr. Öğr. Üyesi Doğan Bektaş, sözlerini şöyle tamamladı:

"DEHB bir karakter özelliği ya da 'disiplin eksikliği' değildir; biyolojik temeli olan bir nörogelişimsel farklılıktır. Erken farkındalık, uygun tedavi ve yaşam düzenlemeleriyle, bu bireyler potansiyellerini en verimli şekilde ortaya koyabilirler. Bu farkındalık ayı, DEHB'li yetişkinler ve yakınları için bir hatırlatma niteliğinde; dijital dünyanın hızına kapılmadan, kendi ritmini bulmak mümkündür ve çoğu zaman, iyileşmenin ilk adımı kendini anlamaktan geçer."

İstanbul Atlas Üniversitesi, Son Dakika

Son Dakika › Güncel › Dijital Çağ ve DEHB Bağlantısı - Son Dakika